Uzaqlara getmək bəzən sadəcə bir qaçış deyil — bir axtarışdır. Lakin bu axtarışın ünvanı coğrafi deyil, mənəvidir. İnsan, dəyər verdiklərinin qəlbində yer tapa bilmirsə, artıq uzaqlardadır. Fiziki yaxınlıq ruhun tənhalığını örtə bilməz. Çünki insanın həqiqi yeri, onun sevildiyi, anlaşıldığı və hiss edildiyi yerdir.

Xəyal qurmaq ruhun özünə verdiyi təsəllidir. Bu təsəlli, reallığın sərtliyinə qarşı qurulan daxili bir sığınacaqdır. Lakin xəyalın gücü, onun gerçəyə çevrilmə ehtimalı ilə ölçülür. İnsan istədiyi qədər xəyal qura bilər, amma həyat ona xəyal etdiklərini deyil, qismətində yazılanları yaşadır. Taleyin dəyişməz qanunu budur: insan planlar qurur, həyat isə öz ssenarisini oynayır.

Qəlb qəbul görmədiyi yerdə yadlaşır. Bu yadlıq zamanla ruhun dərinliklərinə sirayət edir və insanı öz içində uzaqlaşdırır. Ətrafında insanlar olsa da, o, təkdir. Çünki təkliyin ölçüsü, ətrafdakılardan deyil, qəlbindəki boşluqdan gəlir.

İnsanın varlığı iki qüvvə arasında sıxışır: iradə və qismət. İradə xəyal qurur, qismət isə nəticəni müəyyən edir. Bu iki qüvvə arasında tarazlıq tapmaq, insanın daxili sülhünü təmin edir. Əgər insan yalnız xəyalın arxasınca qaçarsa, reallığın sərtliyi onu əzir. Əgər yalnız qismətə boyun əyərsə, ruhu solur. Həyat bu iki qütb arasında tarazlıq sənətidir.

Bu mənəvi məsələ cəmiyyətin ruh halını da əks etdirir. İnsanlar bir-birinə yaxın görünür, amma qəlblər bir-birindən uzaqdır. Sosial münasibətlər səthi, emosional bağlar zəifdir. İnsanlar bir-birinin yanında olsa da, bir-birinin içində deyillər. Bu, müasir dövrün ən böyük paradoksudur: birlik içində tənhalıq.

Yaxınlıq məsafə ilə ölçülmür,
Qəlbdə yerin yoxdursa, uzaqdasan.
Xəyal qurmaq gözəldir,
Amma qismət, xəyalın sərhədidir.
İnsan, qəlbində yer tutanlarla yaşayar,
Qalan hər şey səhnə dekorudur.

Mövsümağa Ədalətoğlu
Yazıçı-publisist.