İtirilmiş illər haqqında düşünmək mənasız görünə bilər. Zamanın axarında sürüşüb gedən günlər, aylar, illər — onlar sadəcə təqvimdəki rəqəmlərdir. İnsan bəzən bu illəri unutmaq istəyir, çünki yaddaşın yükü ağırlaşdıqca ruhun nəfəsi daralır. Lakin unudulmayan bir şey var: insanlara olan güvən. Bu, illərdən daha dərin, daha ağrılı bir itkidir. Çünki insan illəri deyil, inamını itirdikdə əsl boşluq yaranır. Güvən — ruhun görünməz sütunudur. O sınanda, insan öz içində dağılır. Bu dağılma səs çıxarmır, amma iç dünyanı sarsıdır; sanki səsi olmayan bir zəlzələ baş verir.

Taleysiz insan yoxdur. Sadəcə taleyini səhv oxuyan adam var. Həyatın bizə yazdığı sətirləri bəzən gözlə deyil, yaralı qəlblə oxuyuruq. Taleyin dili səssizlikdir. Onu yalnız içindəki sükutla dinləmək mümkündür. Hər səhv oxunuş, bir doğruya aparan gizli yol ola bilər — əgər insan öz içindəki xaosu qucaqlamağı bacarırsa. Bəzən ən doğru yol, insanın ən çox qorxduğu yerdən keçir.

Hər hissi sözlə anlatmaq olmur. Bəzi duyğular dilin imkanlarından böyükdür. O zaman insan susur. Amma susqunluq da danışır. Bir musiqi qoşular, və o musiqi sənin deyə bilmədiklərini səsləndirər. Musiqi — ruhun dilidir. O, sənin yerinə ağlayar, sənin yerinə susar, sənin yerinə bağışlayar. Bəzən bir melodiya, bir nəfəs, bir titrək səs — bütün bir ömrün izahına çevrilir. Musiqi, insanın içindəki fırtınanın səssiz tərcüməsidir.

İnsanlara olan güvənini itirdikdə, dünya bir az daha səssiz, bir az daha soyuq görünür. Amma hər qırılma, bir yenidən doğuluşun xəbərçisidir. Ruh sınaraq böyüyür, qəlb ağrıyla dərinləşir, insan itirdikcə özünü tapır. Bəzən ən dərin həqiqətlər səssizlikdə doğulur. Səssizlik — ruhun danışdığı, taleyin yazdığı, musiqinin oxuduğu yerdir. Orada sözlər yox, duyğular danışır.

İnsanın içində bir boşluq varsa, deməli o boşluq dolmaq üçün yaranıb. Və bəlkə də, o boşluğu dolduracaq olan bir söz deyil, bir baxış, bir səssiz anlayış, ya da bir musiqi parçasıdır. Həyat bəzən bizə danışmaz — sadəcə baxar. Və biz o baxışda özümüzü görərik, itirdiyimizi xatırlayarıq, və bəlkə də, yenidən inanmağa cəsarət edərik. Çünki bəzən bir gecə, bir musiqi, bir səssizlik — insanı özünə qaytarmaq üçün kifayət edir.

Bu gecə, mən danışıram. Amma sözlə yox — ruhla. İçimdəki yorğunluq, sükutun içində pıçıltıya çevrilir. Bu yorğunluq fiziki deyil. Bu, güvənməyə çalışıb hər dəfə sınanmanın, sevilməyə çalışıb hər dəfə unudulmanın, danışmağa çalışıb hər dəfə susdurulmanın yorğunluğudur. İçimdə bir xatirə var — nə tam sağalmış, nə də tam unudulmuş. O xatirə, gecənin qaranlığında yenidən canlanır, və mən ona bu dəfə qulaq asıram. Qaçmıram. Dinləyirəm. Qəbul edirəm. Çünki ağrıdan qaçmaq onu gücləndirir, onu qucaqlamaq isə məni azad edir.

Bu gecə, sözsüz danışan gecədə, mən özümə bir az daha yaxınam.

Mövsümağa Ədalətoğlu
Yazıçı,publisist