Vətən müharibəsi təkcə torpaq uğrunda aparılan bir savaş deyil, eyni zamanda insan ruhunun, milli kimliyin, əbədi xatirələrin və sarsılmaz iradənin manifestidir. O müharibədə itirdiyimiz hər bir şəhid – yalnız bir ad, bir foto, bir tarix deyil – bir ailənin köksündə daimi yaradır. Onlar danışmır artıq, lakin hər kəsin içində səssizcə danışır: “Qürur duyun mənimlə, çünki sizin üçün getdim.”

Ən ağrılı səhnə isə anaların qapıdan ayrılmayan baxışlarında idi. Sükutla deyirdi: “Oğlum gələcək.” Amma ömür bəzən gözləntilərə cavab vermir. Və hər keçən il bu baxış daha da dərin, daha da acı olur. Atalar isə göz yaşlarını bayrağa büküb alnına qoydu – “Vətən sağ olsun” dedilər. Bu ifadə sadəcə bir söz deyil, itkinin içində milli iradənin dirənişidir. Körpələr şəkillərə sarılıb atasız böyüsə də, ruhlarında qəhrəmanlıq daşıyır, çünki onların ataları tarixə iz qoymuş igidlərdir.

Vətən müharibəsi bir çoxlarının uşaqlıq xatirələrini də özü ilə apardı. Novruz bayramında Kür qırağında lopa atmaq, at çapmaq, nəsildən-nəslə ötürülən ənənələrin içində itkin düşən mənə çox əziz olan əmim oğlu Cavadda – bir ailənin həm sevinci, həm sükutu oldu. Onun yoxluğu zamanla ölçülmədi – xatirələrin sönməzliyində yaşadı. Anası ömrünün sonuna qədər gözünü qapıdan çəkmədi – qayıdacaq deyə. Lakin ömür vəfa etmədi. Bu kədər tək bir ailənin deyil, bütöv bir xalqın yüküdür.

Amma tarix yalnız itkilərlə yazılmır – qələbə də bir o qədər dərin məna daşıyır. Torpaqlarımız geri qaytarıldı. Ali Baş Komandan İlham Əliyevin qətiyyətli siyasəti ilə “Bütöv Azərbaycan” sadəcə siyasi ifadə deyil, milli qürurun adı oldu. Bu torpağı azad edənlər bizə ağrıyla qarışıq qürur bəxş etdilər. Hər bir şəhidin qanı o torpağın yeni nəfəsinə çevrildi.

Minnətdarlıq bu yolda yetərli deyil – biz onları yaşatmalıyıq. Onların adını sadəcə daşa yox, vicdana həkk etməliyik. Vətən uğrunda susanların hekayəsi danışılmalıdır – nəsillər keçsə də, unudulmamalıdır.

Çünki vətən – sevdiklərimizin yoxluğunda da varlığını hiss etdiyimiz ən müqəddəs dəyərdir.

Mövsümağa Ədalətoğlu
AJB -nin üzvü
Yazıçı-publisist.